House of Creations

Over een week gaat Beyond, het concerto voor orkest van Harold Noben in wereldpremière. Hoe kijkt de componist naar zijn voltooide partituur? En hoe is die geëvolueerd sinds zijn werksessies met de solisten van ons orkest?

"Over het geheel genomen is de uiteindelijke vorm van het stuk niet veel veranderd ten opzichte van het oorspronkelijke ontwerp, maar wel binnen de verschillende onderdelen en de manier waarop ze uitgewerkt worden. Veel ligt aan het feit dat een compositie een reis is, en dat er altijd een moment komt dat het werk zelf de componist leidt en hem vertelt - als hij het wil horen - welke ideeën zullen werken en welke niet, en dat hij zich aan de hand moet laten nemen om andere mogelijkheden te verkennen dan die welke aanvankelijk gepland waren. Deze verschillen kwamen ook voort uit mijn ontmoeting met de solisten. Door met hen te werken kon ik beter inschatten wat al dan niet relevant zou zijn voor het stuk, en ook voor hun partijen. Ik heb dus geprobeerd om mijn wensen in overeenstemming te brengen met de solisten, het stuk en mijn ideeën."

Op zaterdag 3 september reageerden maar liefst 300 mensen op het initiatief van de Munt om een amateurkoor te vormen rond Cassandra.

De lancering van dit buitengewone project vond plaats in een gezellige setting: de opera werd eerst ingeleid bij een welkomstdrink, die gevolgd werd door een rondleiding en een eerste zangworkshop onder leiding van Laurence Renson.

• Bekijk hier de reportage van Bruzz.

 Volg Harold Noben tijdens een workshop met drie van onze musici, terwijl hij het volledige expressieve palet van hun instrumenten verkent. Benieuwd naar het eindresultaat? Al over enkele weken brengt muziekdirecteur Alain Altinoglu de wereldpremière van Beyond, zijn concerto voor het Muntorkest.

Terug naar school!

En ook dit schooljaar staat er dankzij ons educatief programma MM Schools voor heel wat leerlingen opera op het lessenrooster! Lager, secundair of hoger onderwijs: op elk niveau komen onze creaties Cassandra en Solar uitgebreid aan bod. 

• Lager onderwijs: de Vlucht van Icarus biedt een speelse workshop rond de centrale figuur in Solar
• Secundair en hoger onderwijs: twee mythes, twee workshops voor de hele klas, rond Solar of Cassandra  
• Lerarenopleiding: woon de muzische dag rond Cassandra of die rond Solar bij

Er gaat geen maand, soms zelfs geen week voorbij, of de puzzel van een nieuwe creatie moet gelegd worden met andere stukken. Zo ook bij On purge bébé. MM Ambassador Stéphane Degout moet omwille van persoonlijke redenen zijn medewerking afzeggen aan deze creatie. Op enkele maanden van de première hebben we gelukkig snel een waardige vervanger gevonden: de nieuwe Monsieur Follavoine heet Jean-Sébastien Bou, eerder in de Munt al te beleven als Don Giovanni. Van de ene brave huisvader naar de andere…

Howard Moody – Dagboek van de componist

#2 Reactie op de synopsis

Ik werd voor het eerst aangezet tot het componeren van een environmental opera op basis van deze mythe toen ik Bruegels schilderij 'Landschap met de val van Icarus' zag in de Musea van Schone Kunsten en W.H. Audens beroemde gedicht erover las. Zoals Auden opmerkte, kan je nooit écht wegkijken van een ramp. Mijn eigen ideeën en concepten begonnen vorm te krijgen, maar ik keek ernaar uit hoe Anna zou reageren op de opdracht en hoe zij haar verhaal dramatisch zou vormgeven.

Toen ik Anna's volledige synopsis ontving, was ik overweldigd door de originaliteit ervan en door de manier waarop ze de hedendaagse urgentie van de thematiek had aangepakt. Deze tekst weerspiegelt de milieu- en klimaatcrisis van onze tijd door onze perceptie van de mythe van Icarus te herbalanceren.

Talus (de neef van Icarus) staat nu in het middelpunt van de actie. De opera begint met Talus, die door zijn oom Daedalus over de rand van een klif wordt gehouden. Een voorstelling beginnen met snelle dramatische muziek is de droom van elke componist! Talus' transformatie in een vogel is trouw aan de oorspronkelijke mythe, maar in Solar wordt het personage verheven tot een dringende stem voor verandering, een boodschap die wordt gezongen door een dramatische sopraan. Het publiek zal er niet aan kunnen ontsnappen.

Anna besloot om de rol van de zon toe te vertrouwen aan het kinderkoor. Dat koor speelt een centrale rol in elke scène, in wisselwerking met en reagerend op de mensenwereld. Geschoolde, briljante jonge stemmen kunnen de razende kracht van de zon zelf overbrengen, waardoor de volgende generatie uiteindelijk de luidste stem krijgt. Die rol houdt in dat de jongste uitvoerders volledig betrokken worden bij elke scène van de actie en nodigt uit tot energieke, ritmische muziek, die echt zal inspelen op hun vocale kunnen.

Daarnaast bestrijkt de actie van de menselijke personages zo'n enorme waaier aan emoties en complexe verhoudingen. De hoofdfiguren laten zoveel facetten van zichzelf zien, waardoor elke aria een aparte stemming en intentie heeft. Ik weet precies wat me te doen staat! Daedalus, die in de val loopt van zijn eigen uitvinding en van zijn jaloezie, geeft blijk van een complexiteit die bij uitstek past bij een baritonstem. Daartegenover staat het meer doordringende timbre van een tenor, klaar om de manipulatieve controle van koning Minos te vertolken.

Anna introduceert Icarus op een moment van diepe droefheid. Zij besloot een nauwe band tussen Icarus en Talus te weven, opnieuw een van haar eigen toevoegingen aan het oorspronkelijke verhaal. Dit maakt de dood van Talus des te schrijnender. Icarus wordt immers geconfronteerd met het feit dat zijn eigen vader iemand heeft gedood die als een broer voor hem was. De scène waarin Icarus en ‘The Apprentices' (de leerlingen, gespeeld door het jeugdkoor) rouwen om de dood van Talus, biedt mogelijkheden voor virtuoos gezang door de aparte contratenorstem van de solist die Icarus speelt. De kans om dit te combineren met de stemmen van de leerlingen en met de sopraan die de rol van Talus krijgt, wekte meteen muzikale ideeën op.

Solar draagt alle sleutelelementen in zich voor een verhaal dat het verdient om in operavorm te worden gegoten. De muzikale uitdaging om de dringende boodschap aan het einde van de opera tot uitdrukking te brengen, zal veeleisend zijn. Daar gaan we ...

On purge bébé wordt opera nummer 8,5 van Philippe Boesmans in de Munt. Ze bekroont een artistieke samenwerking van net geen veertig jaar. Een beknopt overzicht.

#1 La Passion de Gilles

Het was voormalig Muntdirecteur Gerard Mortier die de eerste steen legde voor Boesmans’ operacarrière. Hij gaf Philippe Boesmans begin jaren 1980 de opdracht voor La Passion de Gilles (1983). De opera, gebaseerd op het verhaal van de “Franse Blauwbaard” Gilles de Rais, speelde 9 keer voor uitverkochte zalen, waarna à l’improviste werd beslist om er nog een voorstelling bij te doen. De belangstelling voor die dernière was zo groot dat het publiek zelfs de zijtrappen bezette – ongezien voor een nieuwe creatie.

#1,5 L’incoronazione di Poppea

In 1989 presenteerde de Munt een nieuwe productie van L’incoronazione di Poppea. Van deze onvoltooid gebleven opera van Monteverdi zijn slechts de gezongen passages overgeleverd en ruwe nota's die een idee geven van de harmonie. De Munt vroeg Philippe Boesmans om een nieuwe bewerking en orkestratie. Die valt op door haar moderne accenten in barokke stijl. Het klavecimbel wordt er zelfs verdubbeld met klanken uit synthesizers. Het werk aan Poppea zou een diepgaande invloed hebben op de schriftuur van Philippe Boesmans. "Ik heb heel veel geleerd van Monteverdi, in het bijzonder het feit dat elk personage een eigen vocaal profiel heeft, met eigen intervallen." Het betekende ook de start van een hele reeks samenwerkingen met Boesmans eigenste Da Ponte: regisseur-librettist Luc Bondy.

#2,5 Reigen

De samenwerking met Luc Bondy zet zich eerst verder met Reigen (1993), een bewerking van het gelijknamige toneelstuk van Arthur Schnitzler. Het verhaal is één grote liefdesketting: de prostitué houdt van de soldaat die hunkert naar het kamermeisje, maar zij bemint de jongeman die verlangt naar de jonge vrouw die houdt van haar man, terwijl die vooral in de ban is van het snolletje dat verliefd is op de dichter, ook al is hij de minnaar van de actrice die een affaire heeft met de graaf die op een ochtend wakker wordt naast de prostitué. De permanent erotische sfeer van deze opera was volgens Boesmans verantwoordelijk voor een babyboom bij het personeel in de Munt. Verifieerbaarder is dat het stuk een van zijn grootste successen is geworden. Het wordt vandaag nog steeds hernomen, onder meer in de reductie voor kamerorkest door Fabrizio Cassol.

#3.5 Wintermärchen

Ook Bernard Foccroulle, de opvolger van Gerard Mortier (en componist van Cassandra), solliciteerde het duo Boesmans/Bondy voor een nieuwe opera. De keuze viel op Shakespeares Winter's Tale. De scènes aan de zeekust van Bohemen (men vergeve Shakespeares beperkte aardrijkskundige kennis) zijn grotendeels in het Engels en worden begeleid door jazz-rock muziek. Een uitdaging voor dirigent Antonio Pappano, die de muziek van het Belgische ensemble Aka Moon naadloos moest inpassen in de orkestpartijen.

#4,5 Julie

Julie, gecreëerd in 2004 met Luc Bondy en Kazushi Ono, is een nieuw meesterwerk naar Fröken Julie van August Strindberg. In Julie beleven we in de keuken en in de marge van een avondfeest de verboden liefde tussen Julie, de dochter van de graaf, en Jean, haar knecht, tot in het delirium verrukt door hun dromen van escapisme, sociale verheffing en liefde. Kirsten, de kokkin en concubine van Jean, verdedigt de sociale en morele orde die als een hakbijl neervalt wanneer de graaf terug thuis komt.