Howard Moody 3
Howard Moody – Dagboek van de componist
#3 Daar is het libretto!
Doorheen de muziekgeschiedenis is het vertrouwen tussen een componist en een librettist vaak zoek geweest. Apart aan de tekst en de muziek van een opera werken vereist namelijk intense communicatie en een wederzijds begrip voor elkaars creatieve proces. Wat niet altijd vanzelfsprekend is. Het is meteen ook een van de redenen waarom ik het libretto van mijn opera's vaak zelf heb geschreven. Tijdens het werk aan onze laatste drie creaties hebben librettiste Anna Moody en ik echter een heel directe manier van communiceren ontwikkeld en kregen we voeling met elkaars stijl. Daardoor kunnen we makkelijker rekening houden met elkaars sterke punten, sneller werken en korte deadlines halen – zoals nu het geval was bij Solar.
Ik merk dat ik pas aan de muziek kan beginnen als ik het libretto volledig in handen heb. De tekst schept een beeld van het hele verhaal, en daaruit vloeien mijn muzikale ideeën voort. Toch houdt Anna me al tijdens het schrijfproces op de hoogte. Ze toetst graag delen van het script bij me af. Dat betekent dat ik op elk moment een opgewonden telefoontje van Anna kan verwachten. Ze heeft dan misschien net een nieuwe scène afgewerkt of wil me haar nieuwste idee vertellen.
In april ontmoette ik Anna nadat ze ongeveer tien dagen aan Solar had geschreven. Bij een ontbijt las ze me scènes 1 en 2 voor. Ik wilde de woorden niet van een blad lezen, maar hoorde Anna ze liever hardop vertellen. Ik was overdonderd door de kracht waarmee haar werk me vanaf het begin het verhaal binnen trok. Het was alsof ik het begin van Verdi's Otello voor de allereerste keer hoorde. Verdi en Boito openen hun opera met een storm; Anna begint Solar met Daedalus die zijn neef Talus over een klif houdt, brandend van jaloezie. Gewoonweg briljant. Ik herinner me dat ik ernaar luisterde en meteen zei “verander geen enkel woord”. Toen we vervolgens over het stuk discussieerden, belandden we als vanzelf in de volgende fase van het proces. De opwinding moet van ons gezicht af te lezen geweest zijn.
Een tekst of een libretto horen uitspreken is altijd de beste test: je merkt meteen of de tekst een echte poëtische kwaliteit heeft dan wel prozaïsch overkomt. Anna heeft een unieke manier van schrijven die een regisseur, choreograaf en ontwerper de ruimte laat om het verhaal op zijn of haar eigen non-verbale domein over te brengen. Bovenal vertrouwt ze op het unieke vermogen van muziek om de betekenis en intentie van haar woorden kracht bij te zetten. Voor een zanger zijn de ritmes, de klanken en de dramatische vaart zo boeiend, dat die er zijn of haar hele performance aan kan ophangen. Toen ik haar voor de eerste keer Solar hoorde voorlezen, was ik gerustgesteld: ze had een stijl gevonden die mijn taak om de muziek te componeren tegelijk boeiend en uitdagend zou maken.
Het kwam goed uit dat Anna de hele maand april vrijaf kon nemen van haar baan als advocaat. De deadline voor dit libretto was strak, dus we moesten een maand lang keihard werken en ons volledig onderdompelen in het stuk. Het doel was duidelijk: eind juni moest ik naar Brussel kunnen trekken met muziekmateriaal voor elk van de hoofdkoorgroepen ('The Sun' en 'The Apprentices'). Alleen al uit de eerste twee scènes wist ik meteen zeker dat ik de jonge zangers muziek zou kunnen geven die tot hun verbeelding zou spreken en hun dramatische betrokkenheid bij de productie zou aanwakkeren.
Het ambacht van het componeren en schrijven wordt te gemakkelijk verheerlijkt. Uiteindelijk gaat het vooral om toewijding, concentratie en hard werken. Ik was dan ook onder de indruk toen Anna mij aan het eind van de laatste werkdag in april, om 17 uur, het hele libretto stuurde. Netjes op tijd, zoals het een advocaat betaamt. Dat deed me denken aan Bach, die op maandag aan zijn volgende Cantata begon en het stuk klaar moest zien te krijgen voor de opvoering op zondag!
Als ik begin te componeren, vraag ik Anna vaak om de gevoelens die ze op een bepaald dramatisch moment wil overbrengen in een of meerdere adjectieven te omschrijven. Die woorden krabbel ik dan in de marges van mijn script, zodat ik ernaar terug kan grijpen als ik verder schrijf. Zo kan ik momenten van 'wanhoop' of 'rouw', van 'bevrijding' of 'magische transformatie' duidelijk van elkaar onderscheiden.
De volgende keer dat Anna haar woorden hoort, breng ik zingend over wat ik heb geschreven, terwijl ik mezelf begeleid op de piano. Dat is natuurlijk niet te vergelijken met een professioneel orkest, een groot koor en internationale solisten die het stuk op het podium uitvoeren. Een libretto lezen is uiteindelijk ook zo anders dan de uiteindelijke muzikale versie van de tekst. En zodra de woorden en muziek samenkomen en op papier staan, moeten we allebei loslaten wat we hebben geschreven. Dan moeten we het overlaten aan het productieteam om het te interpreteren en het - hopelijk - te begrijpen.
Toen ik het definitieve script in handen kreeg, was dat een geweldig moment. Pas na ettelijke leesbeurten voelde ik dat ik het stuk muzikaal kon benaderen. De workshop in juni kwam er snel aan en er gaat niets boven een deadline om een componist op gang te krijgen. Nu ik het complete libretto had, had ik geen enkel excuus meer!