House of Creations

Howard Moody – Dagboek van de componist

#4 Zo kwam de muziek voor de eerste koorworkshop tot stand

Mijn eerste dringende deadline? De muziek voor enkele koorpassages klaar krijgen tegen de eerste workshop eind juni. Het ging om passages voor het kinderkoor van de Munt (dat het personage van 'The Sun' vertolkt) en het jeugdkoor ('The Apprentices').

De uitdaging was om elke groep een paar contrasterende koorpassages uit het eerste deel van de opera te geven. Zo wilde ik hun verbeelding prikkelen en hen helpen zich het verhaal eigen te maken door middel van zang en beweging. De theatrale gezangen in scène 1, die als achtergrond dienen voor de moord op Talus, vormden een goed uitgangspunt. Die passages konden dan worden afgezet tegen de magische transformatie van Talus in een vogel door de zon en vervolgens tegen het beeld van de rouwende 'Apprentices' (leerlingen) in scène 2. Deze klaagzang bood mij de kans om vierstemmige muziek te schrijven voor het jeugdkoor, waarvan de leden al wat ouder zijn en langere zanglijnen in harmonie kunnen zingen – een talent dat ik graag wou benutten.

Ik had nog zes weken tot de repetitie. Dan moest mijn deel af zijn. Ik vond het belangrijk om mijn muziek eerst aan Benoît Giaux te tonen voordat de partituren werden gedrukt. We hebben een bijzondere band en voelen allebei heel goed aan wat werkt voor zijn koren. Benoît had me al in detail verteld welk toonbereik het beste bij elke groep past, hoe vaak ze waarschijnlijk zouden repeteren en om hoeveel stemmen het ging. Hij doet zijn werk verbluffend goed en is erg nauwgezet en veeleisend als dat nodig blijkt. Ik vond het belangrijk om een nauwkeurige partituur af te leveren die helemaal klaar was. Als je later veranderingen aanbrengt, is het voor jonge zangers namelijk moeilijk om de partijen opnieuw goed onder de knie te krijgen. Ze leren zo snel en vooral door te luisteren. Zodra een melodie in hun hoofd zit, krijg je die er nooit meer uit! Het is me gelukt om de partituren tien dagen voor de repetitie aan Benoît te bezorgen. Zo kon hij al wat aan de muziek werken voor ik erbij kwam.

Ik ben zowel de dirigent als de componist, waardoor ik een rol speel in twee totaal verschillende processen. Het belangrijkste daarbij is dat ik als componist goed moet nadenken over echt elke noot. Schrijf ik iets dat te uitdagend is, gekunsteld aanvoelt of bij het zingen niet natuurlijk overkomt? Dan maak ik het mezelf net moeilijker tijdens de repetitie en de uitvoering! Ik heb het als dirigent al meegemaakt dat zangers een nieuw stuk voorgeschoteld kregen zonder dat ze ook maar enig idee hadden van wat allemaal mogelijk was. Het gevolg? Erg vervelende repetities, ook al krijgt het stuk daardoor soms een verrassende wending.

Solar is voor mij hoe dan ook een fantastische kans om muziek te componeren voor stemmen en groepen die ik zo goed ken van eerdere Muntopera's waaraan ik heb meegewerkt. Een van de zangers speelde de hoofdrol van The Brussels Requiem in 2010, anderen hebben sinds 2014 in alle andere opera's in de Munt gezongen, waaronder Sindbad, Orfeo & Majnun en Push. Daarom voelde de workshop in juni aan als een uniek moment in een doorlopend oeuvre van artistieke creatie. Zien hoe de jonge koren van de Munt zich de muziek die ik had geschreven en de dramatische lading erin onmiddellijk eigen maakten, dat was zo mooi en opwindend.

Ik hoop dat mijn ervaring met deze stemmen ervoor zorgt dat Solar als stuk ook zijn weg vindt naar andere, op vergelijkbare manier geschoolde groepen bij grote operahuizen. Er is zoveel ruimte voor een nieuw oeuvre voor deze stemmen, die allemaal zoveel te vertellen hebben op het podium. Zeker over de milieuproblemen die Solar aan de kaak stelt.

In korte tijd schiep choreografe Karine Girard een wonderlijke sfeer met de bewegingen die ze had bedacht. Cirkels en energieke diagonale bewegingen belichamen de brandende, razende zon. Daartegenover staat de stille maar krachtige beweging die het verdriet van de leerlingen weergeeft. Regisseur Benoît De Leersnyder bleek de ideale katalysator bij dit alles. Als geen ander weet hij iedereen te betrekken bij de diepe, metaforische betekenis van een opera. We beschikten over het gedroomde team: vrolijk, blij, gefocust en serieus tegelijk.

Als afsluiter van de dag oefenden de leerlingen het rouwlied in dat de dood van Talus bezingt. Na wat schaafwerk aan het geluid en de balans klonk het heel mooi en ontroerend. Nadat het koor het lied uit het hoofd had gezongen, vroeg een van de jonge zangers me hoe het tot stand was gekomen. Ik had mijn muziek net met zoveel overgave horen zingen en kon dus alleen maar uiterst eerlijk antwoorden. Ik gaf toe dat een paar 'vlekken' inkt op papier niet erg bijzonder lijken als je die als zanger of andere artiest te zien krijgt. Maar als componist kost het je extreem veel moeite om op het punt te komen dat je je muziek zelfverzekerd de wereld kunt insturen.

Ik beschreef hoe ik mijn ideeën neerpen in boekjes (zoals de notitieboekjes van Beethoven), soms gespreid over heel veel dagen, maar dat muzikale fragmenten zich moeten ontwikkelen met een pure dramatische intensiteit. Daarbij beeld ik me in mijn hoofd vaak mijn eigen theater in. Vervolgens liet ik hen zien hoe de koorpassage is opgebouwd op een bas als basis, en hoe de stempartijen met hun unieke melodieën zich rond de harmonie kronkelen, volledig onafhankelijk van elkaar.

Er hing echt iets magisch in de lucht toen de koren het stuk opnieuw zongen. De vraag om stiller te zingen bleek uiteindelijk overbodig: iedereen voelde aan dat het noodzakelijk was om de verschillende melodische lijnen en emoties alle ruimte te geven.

Toen ik weer thuis was, voelde ik me helemaal klaar om de solomuziek van scènes 1 en 2 af te werken. Ik heb de buitengewoon goede solisten nog niet ontmoet, maar ik heb wel al opnamen van hun stemmen gehoord. Bovendien ben ik goed vertrouwd met de klankwereld van de koren die aan hun zijde zullen staan. Van bij het begin was het de bedoeling om de stem van de volgende generatie een hoofdrol te geven in Solar en ik ben ervan overtuigd dat hun dringende vraag om verandering niet in dovemansoren zal vallen.