De ultieme kerstfilm
Fanny och Alexander staat niet toevallig ingepland als een eindejaarsproductie. Het opulente, magische kerstfeest waarmee de film opent, maakt het voor velen één van de allermooiste kerstfilms tout court. De minutieuze voorbereidingen ten huize Ekdahl, het grandioze buffet, de perfecte kerstboom, het kerstspel, de dansen en authentieke kerstliederen (“Nu är det Jul igen”)… In Zweden is een “Fanny och Alexander”-Kerstmis niet voor niets een begrip geworden.
De oorsprong van deze kerstmisscène zou volgens Bergman zelf trouwens terug te voeren zijn naar een voorstel van de Bayerische staatsoper om Les contes d’Hoffmann te regisseren: “Ergens aan het eind van de jaren zeventig zou ik in de opera van München de regie doen van Les contes d’Hoffmann. [...] In een van de kortverhalen van Hoffmann is er sprake van een gigantische, magische kamer. Het was die magische kamer die ik toen op het toneel wilde brengen. [...] Er is ook een illustratie uit de verhalen van E.T.A. Hoffmann die me telkens weer achtervolgde, een plaatje uit De Notenkraker. Twee kinderen zitten dicht tegen elkaar aan te sidderen in de schemering van kerstavond, ongeduldig wachtend tot de kaarsen in de boom worden aangestoken en de deuren van de woonkamer worden geopend. Het is die scène die me op het idee bracht om Fanny en Alexander te beginnen met een kerstviering.