Anna Moody
Anna Moody – Het creatieproces van de librettist
Stap 1: een synopsis schrijven
De allereerste stap bij het schrijven van een nieuwe opera is het opstellen van een volledige synopsis. Daarin beschrijf ik heel precies wat er in elke scène gebeurt, om een overzicht te krijgen van het hele verhaal, van de spanningsboog en de onderlinge relaties tussen alle personages. Pas wanneer ik deze volledige structuur voor me heb, kan ik beginnen aan het schrijven van het eigenlijke libretto.
Hoe begin je nu aan zo'n synopsis? Bij de praktische vereisten. Voor Solar kreeg ik de volgende lijst van onontbeerlijke elementen waarrond ik mijn libretto diende te bouwen:
• 4 professionele solisten: een sopraan, een contratenor, een bariton en een tenor;
• een kinderkoor;
• een jeugdkoor;
• een duur van ongeveer 1 uur en 10 minuten;
• gebaseerd op de mythe van Icarus en Daedalus;
• met een ecologische insteek.
Ik verdiepte me een tijdje in deze ingrediëntenlijst en vroeg me af hoe ik ze kon mengen om drama te creëren. Hoe kon ik die bekende mythe van Icarus die te dicht bij de zon vloog, aangrijpen om een urgente ecologische boodschap voor onze tijd te verklanken, en dit met die heel specifieke cast? Ik had wat voorkennis over de mythe en wist dus dat te dicht bij de zon vliegen al een relevante metafoor was. Maar ik had nog veel meer dramatische details nodig.
Met dat doel voor ogen begon ik een grondig onderzoeksproces naar de oude mythe zelf om de met elkaar verweven verhalen en netwerken van relaties die schuilgaan achter dat befaamde moment van de vlucht, aan het licht te brengen. Ik vond er zoveel versies van in poëzie, proza, kunst en toneel, en ik liet me inspireren door de manier waarop verschillende kunstenaars de kern van de mythe hadden overgenomen, maar de relaties opnieuw hadden uitgedacht. Het waren echter de Metamorfosen van Ovidius, uit 8 n.Chr., die mij een eerste doorbraak verschaften.
Ovidius ontvouwt een belangrijk aspect van het verhaal, dat lang niet bij iedereen bekend is. Het wordt verteld in een volgend hoofdstuk, bijna als een nabeschouwing bij het verhaal van Icarus en Daedalus. We krijgen er te horen hoe Daedalus eerder Talus – zijn eigen neef en leerling – heeft vermoord, puur uit jaloezie wegens Talus' talent. Daedalus doet dit door Talus van de acropolis van Minerva te gooien. Ik was oprecht verbaasd toen ik dit las, op de trein naar het werk, en de scène begon zich in mijn hoofd af te spelen. Toen de trein stopte, stuurde ik meteen een berichtje naar Howard om hem het nieuws te melden: Daedalus is een moordenaar.
Maar Ovidius vertelde me nog meer: een godin redt Talus van de rotsen door hem in een vogel te veranderen voordat hij te pletter slaat. Talus wordt een patrijs: een laagvliegende vogel die dicht bij de grond leeft en grote hoogtes schuwt. Wanneer Daedalus zijn zoon Icarus begraaft, duikt die patrijs op om Daedalus een blijvend verwijt te maken. Er werd nog een idee in mijn hoofd geplant: Daedalus wordt achtervolgd door zijn misdaad.
Het was me meteen duidelijk dat de opera moest beginnen met de moord op Talus. Ik wilde het publiek confronteren met het beeld van Daedalus die Talus over de rand van een afgrond houdt en op het punt staat hem los te laten. Veel dramatischer kan een interactie bij het begin van een opera niet zijn, en meteen zou duidelijk worden dat dit een veel verontrustender en prangender verhaal is dan we misschien denken. Ik wilde woorden neerschrijven die een stem zouden geven aan Talus (sopraan), vechtend voor zijn leven, en waarin de absolute meedogenloosheid van Daedalus (bariton) weerklinkt, wiens angst overschaduwd te worden hem ertoe drijft om los te laten. Net als in een Griekse tragedie zou deze oorspronkelijke misdaad de trigger zijn voor een crisis die zich doorheen de opera ontvouwt. Wanneer Icarus sterft tijdens zijn vlucht, wordt hij ten offer gebracht voor de misdaad van zijn vader.
Ik besefte dat deze mythe te sterk was om te worden genegeerd. Daarom besloot ik dat ik de kernstructuur ervan zou gebruiken als mijn fundament. Op deze basis begon ik mijn eigen interpretatie op te bouwen en nieuwe elementen erin te verweven om de focus van het verhaal te verschuiven naar een dringende waarschuwing voor het milieu en het klimaat.
Ik las Griekse filosofie om meer te weten te komen over de rol van de elementen, ik bestudeerde schilderijen om na te denken over sociale attitudes, en ik las poëzie om de emoties die deze mythe oproept, bloot te leggen. Met elk stukje research bouwde ik mijn synopsis op vanaf die openingsscène. Ik koppelde elke solist aan een personage, castte de twee koren, en tegen het einde van dit korte maar intense proces van twee weken stuurde ik Howard opnieuw een bericht: hier komt het!